موتور خودرو باید به نوعی خنک شود و این گرما را دفع کند. در غیر این صورت دمای موتور دائما افزایش می یابد. تا زمانی که اجزای فلزی داخل آن شروع به ذوب شدن کرده و پس از مدتی کل موتور را تحت الشعاع قرار دهند. برای جلوگیری از این مشکل به خنک کننده نیاز است. خنک کننده موتور یک مایع مبتنی بر آب است. که گرما را از موتور جذب می کند.

البته خود مایع خنک کننده به دلیل گرمای محفظه موتور داغ می شود. به همین دلیل مکانیزمی در سیستم خنک کننده تعبیه شده است. که این مایع را برای خنک سازی به رادیاتور واقع در جلوی خودرو منتقل می کند. همانطور که خودرو به سمت جلو حرکت می کند، هوا از طریق شیار های رادیاتور که حاوی این مایع خنک کننده داغ هستند جریان می یابد و آن را خنک می کند.در این مقاله با ما ( مجموعه تخصصی روکش ابراهیمی ) برند ECCCO همراه باشید

ضدیخ مایعی است که برای جلوگیری از یخ زدگی و افزایش نقطه جوش آب رادیاتور استفاده می شود. با افزودن ضدیخ به رادیاتور خودرو، دمایی که خودرو در آن می تواند بدون جوشیدن کار کند افزایش می یابد. ضدیخ یک افزودنی مبتنی بر الکل است که معمولاً در رنگ‌ های سبز، قرمز، آبی یا نارنجی یافت می‌ شود.

خواص ضدیخ مناسب

1- ضدیخ باید قادر به پایین آوردن نقطه انجماد آب تا حداقل دمای ممکن در زمستان باشد.

2- از نظر شیمیایی و کارکرد، پایداری کافی داشته باشد.

3- از نقطه جوش بالایی برخوردار باشد و در دمای بالا رسوب نکند.

4- روی لاستیک مصرفی در سیستم تاثیر نامطلوب نداشته باشد.

5- حرارت را به خوبی منتقل کرده و هیچ‌گونه اثر نامساعدی روی تبادل حرارتی در سیستم خنک‌کننده نداشته باشد.

6- دارای کمترین اثر سمی باشد.

7- آتشگیر نباشد.

8- بوی نامطلوب نداشته باشد.

9- دارای کف جزئی باشد.

10- ضریب انبساط حرارتی پایین داشته باشد.

11- در دما پایین گرانروی کم و قابل‌قبول داشته باشد.

12- بیشترین حفاظت را از خوردگی فلزات مورد استفاده در سیستم خنک‌کننده  داشته باشد.

13- روی رنگ بدنه خودرو اثر نامطلوب نداشته باشد.

لازم به ذکر است بر خلاف عقیده بعضی‌ها، با قرار دادن ضدیخ در فریزر نمی‌توان به مرغوبیت آن پی برد، از این طریق فقط خاصیت ممانعت از انجماد ضدیخ سنجیده می‌شود و وجود مواد افزودنی بازدارنده خوردگی در این روش سنجیده نمی‌شود، همچنین نمی‌توان دریافت که سیال اصلی ضدیخ از نوع گلیکول‌های مرغوب است یا از دی‌متیل‌متانول، که سمی و آتشگیر است. از آنجایی‌که ضدیخ خالص در 5- تا 18- منجمد می‌شود اگر ضدیخ خالص در فریزر قرار داده شود و در دمایی پایین‌تر از 18- منجمد شود نشان‌دهنده مخلوط شدن آن با آب و نامرغوب بودن آن است.

ضدیخ مناسب بر چه اساسی انتخاب می‌شود؟

بهترین معیار برای انتخاب ضدیخ خودرو یا موتورهای متحرک توصیه سازنده موتور است. در غیر اینصورت باید با توجه به دارا بودن علامت استاندارد، ضدیخ مناسب را شناسایی و خریداری کرد پس از انتخاب و خرید ضدیخ مناسب چنانچه از نوع خالص باشد می‌توان آن را بر اساس جدول اختلاط مشخص شده بر روی برچسب ظرف (که یکی از الزامات نشانه‌گذاری این فرآورده می‌باشد) با آب دی یونیزه رقیق کرد.

برخی از مصرف کنندگان تصور می‌کنند با افزودن مقدار ضدیخ می‌توان به نقطه انجماد پایین‌تری رسید این تصور کاملا اشتباه است و غلظت‌های بیشتر از 68 درصد حجمی ضدیخ در آب توصیه نمی‌شود زیرا در غلظت 68 درصد حجمی (68 در صد ضدیخ و 32 در صد آب) مخلوط پایین‌ترین نقطه انجاد را خواهد داشت (69- درجه سیلسیوس)و اگر غلظت ضدیخ از این مقدار بیشتر شود نقطه انجماد محلول بالاتر می‌رود و زودتر منجمد می‌شود این پدیده به عنوان نقطه اتکتیک شناخته می‌شود.

انتخاب ضدیخ

مشابه هر ترکیب شیمیایی دیگر، ضدیخ از عناصر و مواد گوناگونی تشکیل یافته است که با گذشت زمان و محدودیت‌های زیست محیطی و قوانین وضع شده در این زمینه، روزبه‌روز شرایط سخت‌تری برای تولیدکنندگان این ترکیب به وجود می‌آید. امروزه فرآورده (ضدیخ، ضدجوش) تولیدکنندگان معتبر، عاری از فلزات سنگینی همچون باریم و ترکیبات مضری از قبیل بوراکس می‌باشد که مصرف‌کنندگان در هنگام خرید بایستی به این نکات به دقت توجه داشته باشند. می‌توان گفت که نوع خنک‌کننده قابل استفاده براساس نوع نیازمندی سازندگان تجهیزات اصلی (OEMs) تعیین می‌شود.

اغلب ضدیخ‌های موجود، پایه اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول دارند و از این لحاظ طبقه‌بندی خاصی از نظر نوع ترکیبات وجود ندارد و تنها از نظر درصد ترکیبات، تفاوت‌هایی در انواع ضدیخ وجود دارد.

ضدیخ مایعی است سمی و چون منو اتیلن گلیکول به خودی خود بی‌رنگ و بی‌بو است، در طول فرآیند تولید به آن رنگ مخصوص اضافه می‌شود تا به این ترتیب ضدیخ از مایعات مشابه مانند آب، قابل تشخیص شود. منواتیلن گلیکول به دلیل دارا بودن OH در ساختمان خود به راحتی در آب حل می‌شود و بر اثر مرور زمان دو فازی نمی‌شود. منو اتیلن گلیکول به شدت خورنده است و در دمای بالا نزدیک سیلندر و حتی در داخل رادیاتور می‌تواند ایجاد خوردگی، سوراخ و پوسیدگی کند، به همین دلیل از مواد ضـدخوردگی (Anti Oxidant) در آن استفاده می‌کنند تا در مقابل اکسید شدن فلزات مختلف موجود در طول مسیر جریان آب خنک‌کننده، مقاومت ایجاد کند.

انواع ضدیخ

ضدیخ ها از نظر کیفی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند

الف – ضد یخ ها با پایه معدنی

ضدیخ ها با پایه معدنی عمده ترین ضدیخ موجود در بازار و پر مصرف ترین آنها هستند و زمان کارکردشان در موتور یک الی دو سال است.

ب – ضد یخ ها با پایه آلی

ضدیخ ها با پایه آلی به واسطه نوع مواد افزودنی مورد استفاده در آنها دارای طول عمر طولانی تری نسبت به ضدیخ های معدنی هستند. این ضدیخ ها زمان کارکردشان در موتور سه الی پنج سال است.

برای اینکه در انتخاب ضدیخ مناسب دچار سردرگمی نشوید بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو نگاهی بیاندازید و توصیه خودروساز را بررسی کنید اگرچه خودروسازان بزرگ دنیا نوع ضدیخ را در دفترچه راهنمای خودرو ذکر می کنند اما متاسفانه گویا خودروسازان داخلی تفاوتی بین این دو نوع ضدیخ قائل نشده اند!

توصیه می شود اگر خودرو شما دارای قطعات قدیمی است از ضد یخ با پایه معدنی استفاده کنید چرا که ضدیخ با پایه آلی برای قطعات آلومینیومی بکار می رود.

ترکیب ضدیخ های مختلف ممنوع

با شروع فصول سرد سال دغدغه رانندگان استفاده از ضدیخ مناسب است و به جای تخلیه آب رادیاتور و پرکردن مجدد آن با مخلوط مناسب ضدیخ و آب ، تنها به پرکردن ضدیخ روی آب رادیاتور اکتفا می کنند که کار کاملا اشتباهی است؛ چرا که باعث به وجود آمدن ترکیبی نامناسب از آب و ضدیخ شود.

تبعات ترکبیب ضدیخ های پایه معدنی و آلی !

تصور کنید که نمی دانید از چه نوع ضدیخی ( پایه معدنی یا آلی )  قبلا در خودرو استفاده کرده اید و با ورود به فصل سرما همانطور که در بالا هم گفته شد فقط کمی ضدیخ به رادیاتور اضافه می کنید. اینجاست که اگر قبلا از ضدیخ با پایه معدنی استفاده کرده باشید و حال از ضدیخ با پایه آلی ، آب داخل سیستم خنک کننده خودرو به دلیل واکنش شیمیایی به صورت گِل یا لجن می شود و فضای عمده ای از سیستم خنک کننده و دور موتور با رسوب های ضخیمی پرخواهد شد.

اگر این اشتباه را انجام دادید تا جایی که ممكن است، سیستم خنک کننده را خالی کرده و سپس با مخلوط مناسب آب و ضدیخ پرکنید.

توصیه‌هایی در مورد پرکردن سیستم خنک‌کننده و سرویس ضروری آن

1- قبل از تعویض و استفاده از محلول جدید ضدیخ، مسیر و مجاری سیستم خنک‌کننده، باید بازرسی و در صورت نیاز سرویس شود.

2- هنگامی که موتور داغ است هرگز درپوش رادیاتور را بر ندارید زیرا سیستم خنک‌کننده تحت فشار است هنگامی که موتور سرد شد درپوش را با احتیاط به اندازه یک دور بازکنید چنانچه در این هنگام مایع خنک‌کننده سرریز شد بلافاصله درپوش را محکم کرده و پس از اینکه سیستم خنک‌کننده سردتر شد آنرا بازکنید.

3- قبل از استفاده از ضدیخ خالص به نسبت مساوی با آب دی یونیزه (آب با سختی پایین) مخلوط کرده و سپس اضافه کنید.

4- بهترین نسبت اختلاط یک به یک است.

5- وضعیت و مایع سطح مایع خنک‌کننده کنترل شود.

6- آزمون فشار برای شناسایی نشت انجام گیرد(هنگامه که موتور سرد است انجام شود)

7- درپوش فشار و دهانه پرکننده رادیاتور بررسی شود.

8- در صورتی‌که هنگام کار، موتور خیلی سرد و یا گرم می‌شود ترموستات بررسی و در صورت لزوم با ترموستات پیشنهاد شده توسط تولیدکننده تعویض شود.

9- استفاده از محلول ضدیخ مناسب و نصب ترموستات مناسب و سالم درتمام طول سال ضروری است.

نکات مهم در مورد ضدیخ

- رنگ ضد یخ ربطی به کیفیت آن ندارد.

- همرنگ بودن ضدیخ‌ها دلیلی بر یکسان بودن کیفیت آنها نیست و نباید به هم اضافه شوند

- در مورد رقیق‌سازی باید به اطلاعات روی ظرف ضدیخ عمل نمود.

- آب مصرفی در ضدیخ باید دارای سختی بسیار پایینی (دی یونیزه) باشد.

- ضدیخ‌ها معمولا کف تولید نمی‌کنند

-مشاهده کف می‌تواند به علت ورود هوا به سیستم مکش واتر پمپ باشد، در این صورت باید رادیاتور را کاملا تخلیه کرده و تمامی لوله‌های رابط و واشرها بررسی و نسبت به تعمیر قطعات معیوب اقدام کرد.

- سطح سیال باید کنترل شود.

بهترین ضد یخ برای خودرو

بهترین ضد یخ برای اتومبیل ضد یخ 4 فصل استاندارد می باشد. مارک های‌ فراوانی در بازار وجوددارد که بهترین پیشنهاد ما توجه به کارایی ضد یخ می باشد.

ضد یخ فقط برای فصل سرما و زمستان نیست و این تصور اشتباه باعث شده خیلی ها از ضد یخ فقط برای فصل سرما استفاده کنند؛ ضد یخ های‌ جدید خاصیت های‌ ضد زنگ ؛ ضد جوش و ضد یخ دارند که می توان در تمامی فصل ها از ان استفاده کرد.

برخی تصور میکنند استفاده از ضد یخ باعث خوردگی موتور خواهد شد و این تصور کاملا نادرست است . استفاده از ضد یخ باعث پیشگیری از زنگ زدگی و خوردگی خواهد شد ولی در صورتی که شما مدتی از ضد یخ استفاده نکرده باشید احتمالا درون موتور دچار زنگ زدگی و خوردگی شده است که با اضافه کردن ضد یخ احتمال نشتی در مکان های‌ پوسیده است زیرا ضد یخ برای این که از زنگ زدگی پیشگیری کند ان قسمت ها را تمیز میکند و برداشت لایه زنگ زده از ان قسمت احتمالا باعث نشتی خواهد شد و همین تصور پیش می آید که برخی فکر میکنند ضد یخ باعث فرسایش و خوردگی میشود.

پس همیشه ضد یخ درون اتومبیل بریزید که ماشین هیچ گاه دچار فرسایش نشود.

در فصل گرما بهترین روش برای پایین تر نگه داشتن دمای آب اتومبیل استفاده از یک ضد یخ معتبر و استاندارد می باشد.

استفاده از ضد یخ دارای ضد زنگ باعث پیشگیری از زنگ زدگی و خوردگی درون سیستم چرخ آب موتور و رادیاتور میشود.

آیا می توان فقط از مایع ضد یخ در سیستم رادیاتور استفاده کرد؟

پاسخ این سوال هم منفی است چون مایع ضد یخ به تنهایی قابلیت چندانی در محافظت در برابر انجماد یا پخش کردن گرما در سیستم خنک کننده ندارد. بنابراین، سعی کنید حتما ترکیب 50:50 یا 40:60 (نسبت آب به مایع ضد یخ) را بسته به محل زندگی خودتان و شرکت سازنده خودرو، رعایت کنید.

چطور می توان وضعیت مایع ضد یخ را بررسی کنیم؟

لازم است که هر از گاهی مایع ضد یخ به طور کامل تخلیه و جایگزین شود و با توجه به اهمیت این ماده، باید وضعیت آن به طور منظم بررسی شود.

برای این کار کاپوت را بالا بزنید، محل خنک کننده را پیدا کرده و درپوش آن را باز کنید. بوی آن را استشمام کنید و اگر بویی شبیه سوختگی داشت، یعنی باید آن را تخلیه و از یک مایع ضد یخ جدید استفاده کنید. بعلاوه اول از همه باید علت داغ شدن بیش از حد سیستم مشخص شود، بنابراین خودرو را به تعمیرگاه ببرید.

همچنین اگر مایع ضد یخ به صورت شیری درآمده، این امکان وجود دارد که بنزین از طریق یک واشر معیوب، یا سیستم انتقال هوا یا به دلیل خوردگی قطعات به داخل سیستم رادیاتور نفوذ کرده باشد. این شرایط بسیار مضر است و ممکن است باعث از بین رفتن موتور ماشین شود، بنابراین در اسرع وقت ماشین را به مکانیکی ببرید.

در حالت ایده آل رنگ مایع ضد یخ سبز روشن است (البته اگر نوع ماده مورد استفاده در اصل سبز باشد) و باید مثل روغن حالت لغزنده داشته باشد. اگر در لمس این ماده احساس وجود موادی شن مانند داشتید، در این صورت سیستم باید تخلیه شده و مایع جایگزین شود.

گاهی اوقات ممکن است چک کردن خنک کننده داخل ماشین سخت باشد چون با اینکه سر بطری حاوی مایع قابل دید و در دسترس است، شاید بدنه آن زیر محفظه موتور جا گرفته باشد و حتی لمس و استشمام ماده سخت شود. اما حداقل امکان مشاهده اینکه سطح خنک کننده بالا یا پایین است، وجود دارد.

البته برخی از شرکت های معتبر در محصولات خود این قضیه را رعایت کرده اند و دیگر نیازی به اضافه کردن آب به سیستم رادیاتور نیست. برای مثال شرکت پریستون با تولید مایع ضد یخ 50/50 خود به شما این امکان را می‌دهد که به راحتی مایع ضد یخ/خنک کننده را به سیستم رادیاتور اضافه کنید.

در سیستم‌های‌ خنک‌کننده، مخلوطی یکسان از آب و ماده ضدیخ با فرمولاسیون شیمیایی خاص استفاده میشود که علاوه بر پایین آوردن دمای انجماد سیال تا کمتر از 35- درجه سانتیگراد، موجب افزایش نقطه‌جوش تا بیش از 112درجه سانتیگرادو نیز جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی میشود. لذا عده ای از تولید کنندگان این ترکیب شیمیایی نام «ضدیخ- ضدجوش- ضدزنگ» را برای محصول خود انتخاب می‌نمایند.

مشابه هر ترکیب شیمیایی دیگر، ضدیخ از عناصر و مواد گوناگونی تشکیل یافته است که با گذشت زمان و محدودیت‌های‌ زیست‌محیطی و قوانین وضع شده دراین زمینه، روز به روز شرایط سخت‌تری برای تولید کنندگان این ترکیب به وجود می آید. امروزه فرآورده «ضد یخ- ضد جوش» تولید کنندگان معتبر، عاری از فلزات سنگینی هم چون باریم و ترکیبات مضری از قبیل بوراکس میباشد که مصرف‌کننده در هنگام خرید بایستی به این نکته دقت نماید.